Miałem zaledwie 9 lat, gdy dochodziły mnie słuchy wśród sąsiadów, a także w mojej rodzinie, mówiło się głośno i z niepokojem o mordach dokonywanych przez banderowców z okrucieństwem po za obszarem Huty Stepańskiej. Najpierw mścili się na pojedynczych osobach, a później wymordowane zostały całe rodziny zamieszkałe z dala od wiosek. Mało im tego było, na pojedyncze rodziny, dokonywano zbrodni na całe wsie i osiedla. Łupem zbrodni padła wioska Parośle, Janowa Dolina i wiele innych miejscowości doszczętnie spalone i bestialsko wymordowane, nie oszczędzając nikogo, dzieci, kobiet, starców. Nie mogło nam się poświęcić w głowie, że nasi sąsiedzi Ukraińcy, którzy różnili się tylko językiem i wyznaniem, mogli dopuścić się takiego okrucieństwa. Żyliśmy obok siebie w przyjaźni, nawet małżeństwa były mieszane, wśród Polaków i Ukraińców byli ludzie biedni i bogaci tak jak wszędzie na całym świecie bywa. Na początku lutego 1943 r. do Huty wpadli banderowcy o nocnej porze, najpierw skierowali się do domu gospodarza Piotrowskiego, wyłamując drzwi i po rozpaczliwej obronie został zamordowany. W czasie obrony zabijając jednego i kilku kalecząc. Natomiast u drugiego gospodarza Hipolita Sawickiego, na oczach całej rodziny rozstrzelali 4-ch młodych chłopców a także syna Sawickiego, a także syna Piotrowskiego, którego przedtem pojmano. Tragedia ta wstrząsnęła Huciańców, ponieważ był to w środku wioski bezbronnej. Podczas ceremonii pogrzebowej ja wraz z mamusią byłem mocno poruszony i bardzo przeżywałem wraz z całym otoczeniem mieszkańców Huty Stepańskiej.

W kol. Krymno pow. Kamień Koszyrski w dwóch napadach w sierpniu /około 11 i 25/ 1943 roku upowcy zamordowali 45 Polaków. Lucjan Kuśmierczyk pisze: „Po około dwóch tygodniach od tego zdarzenia (pierwszy napad na Kolonię Krymno), gdy ludzie oswoili się z nową sytuacją, część mieszkańców Kolonii powróciła do swych domostw, aby zebrać trochę plonów i zrobić zapasy na zimę. Część mieszkańców nadal pozostawała, wierząc, że nic im nie grozi. Tymczasem około 25 sierpnia tuż po zachodzie słońca oddział banderowców okrążył Kolonię i dokonał typowej dla nich rzezi wszystkich schwytanych mieszkańców. W tym dniu ofiarą napadu była moja siostra Ewa (33 lata), jej czworo dzieci, teściowie, Franciszek i Aniela Żebrowscy. Siostrę, teściów, najstarszego syna Stacha (12 lat) zarąbano siekierą. Córkę Natalię (10 lat) przebili żelaznym prętem przez policzki i pozostawili z tym prętem żywą. Syna Kazimierza (5 lat) zabili kijami. Trzytygodniową Anielę powiesili żywą przez włożenie główki między sztachetami płotu.” Piotr Januszewski, wnuk Antoniego Kuśmierczyka: „W tym samym czasie nasz ojciec również przebywał w swoim domu. Gdy usłyszał jakieś poruszenie w sąsiedzkich zabudowaniach, schował się na strych obory i przez szparę między deskami szczytu obserwował swoje podwórko. Jeszcze było widno, kiedy na podwórze weszło dwóch uzbrojonych ludzi. Ponieważ mieszkanie było zamknięte zaczęli nawoływać ojca po nazwisku.

 Polaków, zamieszkałych na terenach należących przed wojną do Polski, a w latach 1943–44 będących po okupacją niemiecką, najgorsze prześladowania dotknęły ze strony nacjonalistów ukraińskich występujących pod dumnie powiewającym sztandarem Ukraińskiej Powstańczej Armii. W rzeczywistości były to bandy lubujące się w bestialskich mordach na ludności polskiej, białoruskiej, a nawet ukraińskiej. Wszystko to działo się za wiedzą i zgodą Niemców. Szczególne okrucieństwo band UPA uwidoczniło się na Wołyniu, w województwach tarnopolskim i lwowskim, gdzie codziennie mordowano znienacka rodziny polskie, palono ich dobytek, w najlepszym przypadku zmuszając do opuszczenia rodzinnych domostw. Mordowanie dzieci odbywało się w nieludzki sposób na oczach ich ojców i matek. Z upodobaniem pastwiono się nad członkami AK. Latem 1943 roku w lesie koło Turynki, w rejonie Mostów Wielkich, został zamordowany kuzyn mojej żony, Bronisław Bajsarowicz, dowódca AK na rejon Kulikowa. Jak się później okazało zbrodni dokonali synowie ukraińskiego księdza z tej miejscowości. W okrutny sposób została także zamordowana koleżanka mojej żony E. Górska. Nie pomógł fakt, że od lat była żoną Ukraińca ze wsi Artasów. Mordu dokonali, jak nam wiadomo, sąsiedzi i koledzy męża. Kazano się jej ubrać w suknię ślubną i powieszono na drzewie w pobliskim lesie. Ja sam szczęśliwie uniknąłem śmierci ze strony UPA, przebywając w tym czasie służbowo w jednej z wiosek koło Turynki jako pracownik Urzędu Skarbowego. Nie było nocy, aby w okolicy nie widziano łun pożarów palonych wsi i domostw polskich rodzin. Nie było dnia i nocy, żeby Polacy tam zamieszkali nie otrzymywali w ramach ostrzeżeń ulotek z żądaniami opuszczenia rodzinnych domostw pod groźbą mordu i ognia.

Pod koniec 1942 r. dowiedzieliśmy się o powstawaniu partyzantki, a nieco wcześniej o małych oddziałach Samoobrony, które już wspólnie wspomagały się organizacyjnie. Dochodziły też coraz częściej wiadomości, że nacjonaliści ukraińscy zamierzają rozprawić się z ludnością polską na Wołyniu. Zaczęto więc budować schrony, ukryte i zamaskowane na wypa­dek zaskoczenia. Prowadzono też szkolenie w obchodzeniu się z bronią i amunicją. Już na początku 1943 roku słyszało się o pojedynczych mordach w róż­nych miejscowościach. Mordy takie występowały w odległych wsiach i w różnych okolicznościach, potwierdzały jednak coraz bardziej zamierzenia nacjonalistów ukraińskich. Strach przed okrutną śmiercią zaczynał narastać wśród miejscowej polskiej ludności. To mobilizowało Polaków i tak w mojej miejscowości, w Katerynówce powstał mały oddział samoobrony. Na komendanta wybrano mojego ojca (dziś już nie żyjącego) Jerzego Wardacha. Żołnierzami byli sąsiedzi: Sakowski z synem Piotrem, Wawrzyniec, Piotr i Roman Mękalowie, Jan i Stefan Kowalczykowie, Jan Walenty i Szachnowski. Każdy z nich budował schron w swoim gospodarstwie, zamaskowane przejścia z domu do schronu. Zaopatrywano się w broń i amunicję, a przez pewien okres wszystkie rodziny zbierały się na noc w jednym miejscu, w schronie. Mężczyźni pełnili warty, a dzieci i kobiety spały w schronie. Ta­kie życie było bardzo uciążliwe, to też z nadejściem wiosny 1943 r. zanie­chano takich praktyk i każda rodzina w Katerynówce miała sama czuwać nad swoim bezpieczeństwem. Było to akurat na kilka dni przed napadem. W nocy z 7 na 8 maja 1943 r. banda nacjonalistów ukraińskich napadła na Katerynówkę. Prawie jednocześnie zaczęty płonąć zabudowania polskich rodzin.